การออกแบบผังเมืองหรือ Urban design เป็นการออกแบบพื้นที่ให้เมืองสามารถตอบโจทย์การใช้ชีวิตของคนในเมืองให้มากที่สุด โดยแบ่งประเภทและแยกพื้นที่ตามการใช้งานทำให้แต่ละพื้นที่เหมาะกับการทำกิจกรรมนั้นๆ โดยไม่ส่งผลกระทบต่ออีกพื้นที่หนึ่ง โดยการออกแบบนี้จะมีการรองรับการเติบโตของเมืองให้เป็นไปตามรูปแบบที่กำหนดด้วย พอควบคุมแบบนี้แล้วไม่ว่าผ่านไปนานกี่ปีเมืองที่วางผังเมืองเอาไว้ก็จะน่าอยู่และสวยงาม
แต่ขณะเดียวกันหากเราไม่มีการออกแบบผังเมืองหรือควบคุมการเติบโตของเมืองให้เป็นไปในทิศทางที่พื้นที่นั้นรองรับ เมืองก็จะเติบโตอย่างไร้ทิศทาง เราจะมีชุมชนแออัด การจราจรที่ติดขัด มีปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม และอาชญากรรม ฟังดูแล้วก็นับว่ามีตัวอย่างให้ดูอยู่ไม่ไกลเลย แต่วันนี้ดอทจะพาทุกคนมาดูการออกแบบผังเมืองที่ทั้งสวยและสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับชาวเมืองนั้นๆ ได้ดูกัน
3 ตัวอย่างผังเมืองที่ดี
กรุงเบิร์น สวิตเซอร์แลนด์
กรุงเบิร์นนับเป็นเมืองหลวงทางพฤตินัยของสวิตเซอร์แลนด์เพราะในทางนิตินัยแล้วประเทศไม่ได้กำหนดให้เมืองใดเป็นเมืองหลวง กรุงเบิร์นยังเป็นเมืองเก่าแก่ที่เริ่มสร้างขึ้นเมื่อปี ค.ศ.1191 และได้รับการขึ้นทะเบียนให้เป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมโดยองค์การ UNESCO ในปี 1983 เพราะว่าสถาปัตยกรรมภายนอกของเมืองนี้ถูกอนุรักษ์ไว้เหมือนเดิมทุกประการ เปลี่ยนได้เฉพาะการตกแต่งภายในอาคารเท่านั้น เราจึงยังได้เห็นเมืองโบราณสมัยศตวรรษที่ 16 แบบดั้งเดิมแน่นอน
จุดเด่นหลักของผังเมืองที่นี่เลยคือการสร้างอาคารที่อยู่อาศัยเป็นแถวขดอย่างเป็นระเบียบซ้อนกันจากขอบเข้าหาตรงกลาง โดยเราจะเห็นว่าถนนหลักของกรุงเบิร์นจะพาดผ่ากลางเมืองไปและมีถนนสายรองขนาบทั้งสองข้างแตกออกไปและยังมีถนนสายย่อยที่หากมองดูจะเห็นได้ว่าทุกสายนั้นเชื่อมถึงกันทั้งหมด ทำให้การสัญจรมีทางเลือกหลายเส้นทางจึงหมดปัญหาเรื่องการเดินทางซึ่งนับเป็นปัญหาหลักของผังเมืองและการเข้าถึงปัจจัยที่ต้องการเลยทีเดียว
กรุงปารีส ฝรั่งเศส
กรุงปารีส เป็นเมืองหนึ่งที่ได้ชื่อว่ามีผังเมืองที่สวยงามที่สุดในโลกและยังเหมาะแก่การใช้งานด้วยผังเมืองที่มีลักษณะคล้ายใยแมงมุมโดยมีศูนย์กลางอยู่ที่ประตูชัยฝรั่งเศสหรือ อาร์กเดอทรียงฟ์เดอเลตวล โดยจุดเริ่มต้นของผังเมืองนี้เลียนแบบมาจากอังกฤษนำมาประยุกต์ใช้ให้เข้ากับฝรั่งเศสด้วยข้อกำหนดหลักคือเพื่อพัฒนาเมืองให้เหมาะแก่การอยู่อาศัยและเพื่อการวางยุทธศาสตร์ทางทหารให้กองทหารเข้าเมืองง่ายเพราะดำเนินการในช่วงปี 2396-2413 ยังเป็นช่วงที่มีสงครามอยู่
จุดเด่นหลักของผังเมืองปารีสอยู่ที่การกระจายตัวของเมืองเพราะด้วยลักษณะผังเมืองแบบใยแมงมุมนี้ทำให้ทุกอย่างเชื่อมถึงกันทั้งหมด หากบอกว่าเป็นการออกแบบเพื่อให้เหมาะแก่การอยู่อาศัยก็นับว่าเป็นการขยายพื้นที่และความเจริญให้คนไม่พากันไปกระจุกตัวอยู่ในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง เป็นการขยายพื้นที่ที่เหมาะแก่การอยู่อาศัยอย่างแท้จริง
บาร์เซโลน่า สเปน
บาร์เซโลน่า ประเทศสเปนเคยเป็นเมืองหนึ่งที่ต้องเผชิญปัญหาความแออัดที่ทำให้คุณภาพชีวิตตกต่ำลงเช่นกันด้วยความเจริญของเมืองดึงดูดคนให้เข้ามาอยู่อาศัยกันมากมายสุดท้ายจึงต้องมีการขยายเมืองและออกแบบเมืองใหม่โดย Ildefons Cerdà ซึ่งเขาให้ความสำคัญกับปัจจัยสามประการได้แก่ แสงแดด, ธรรมชาติและการระบายอากาศ สุดท้ายจึงได้มาเป็น Eixample หรือรูปแบบเมืองบาร์เซโลน่าที่เราเห็นอยู่ทุกวันนี้
จุดเด่นหลักของผังเมืองนี้นั้นตอบโจทย์ทุกอย่างที่ Ildefons Cerdà ต้องการทั้งเรื่องรูปแบบการอยู่อาศัยที่ไม่แออัด ไม่แบ่งแยกคนรวยหรือคนจนซึ่งเป็นการลดความเหลื่อมล้ำ และด้วยความเป็นบล็อกแปดเหลี่ยมทำให้สามารถเรียงตัวเป็นระเบียบมีถนนตัดผ่านได้รอบบล็อกกลายเป็นตาราง สามารถเดินทางได้ง่าย ภายในบล็อกยังเป็นชุมชนขนาดย่อมซึ่งตรงกลางคือพื้นที่ส่วนกลางสามารถพัฒนาเป็นพื้นที่กิจกรรมร่วมกันในชุมชนได้ด้วย เรียกว่าตอบโจทย์ในปัญหาทุกด้านจริงๆ จึงไม่น่าแปลกใจที่ผังเมืองแห่งนี้จะถูกยกเป็นหนึ่งในผังเมืองที่ดีที่สุดในโลก
ทั้งสามเมืองนี้เป็นตัวอย่างผังเมืองตลอดกาลของโลกเลยก็ว่าได้ ด้วยการพัฒนาที่ไม่ได้ให้เพียงความสวยงามแต่ยังส่งเสริมคุณภาพชีวิตคนในเมืองได้เป็นอย่างดี โดยปัจจัยหนึ่งเราจะเห็นได้ว่าการทำเส้นทางคมนาคมที่ดีสามารถส่งเสริมให้เกิดการกระจายความเจริญและส่งต่อคุณภาพชีวิตที่ดีได้ ยิ่งมีเส้นทางที่เชื่อมต่อถึงกันได้มากเท่าไหร่ยิ่งทำให้ความเจริญเดินทางออกไปได้ทั่วถึงมากเท่านั้น
ที่มา: https://bit.ly/3kOEZZD
